سینمای فیلیپین در حال گذار

        منبع خبر: روزنامه مانیلا تایمز- بیست و سوم ژانویه ۲۰۲۲ میلادی

       Philippine Cinema in transition | The Manila Times

 فیلم به عنوان یک سیمای هنری و یک محصول، ذینفعان خود را با ماهیت دوگانه ای درگیر می کند که اشتراکی از ارزش ها و آثار فرهنگی و اقتصادی را با خود دارد. فیلم یک واحد همگن نیست، بلکه پدیده ای بزرگ و چند وجهی است. فیلم در عین حالی که با جریان اصلی سینمایی سروکار دارد، همراه با صحنه فیلم های مستقل و پر رونقی است که با نسل جدید و قوی فیلمسازان جوان در ارتباط است. فیلم که به خاطر جذابیت داستان آن توام با تلاش های هنری و محتوایی است، یک کار تجاری نیز محسوب می شود. مشتاقان سینما و فیلم ها به طور معمول هزینه های اساسی تر زندگی مانند غذا، آب و برق و حمل و نقل و بهداشت و آموزش و مسکن را در اولویت قرار می دهند و صرف پول برای سرگرمی ها ممکن است گاهی وابسته به میزان بودجه باقی مانده پس از محاسبه موارد ضروری باشد. با این حال، علیرغم چالشهای ناشی از بیماری فرا گیر فعلی، سرگرمی ها برای بسیاری در اولویت باقی مانده اند، که به مثابه یک خلاصی سریع از استرس محیط چالش برانگیز اطراف آن ها است. در عین حالی که صنعت فیلم پس از باز شدن تدریجی مراکز سرگرمی بتدریج در حال بهبودی است، تقاضا برای فیلمهای خوب همچنان ادامه دارد. در دو سال گذشته شاهد رونق زمینه و بستر های مجازی بوده ایم که به بخشی از واژگان رایج زندگی ما تبدیل شده اند. کمپانی سینمایی " نتفلیکس" در فضای مجازی از افزایش ۶۰ درصدی سهام  تا میزان ۲۳۵ میلیارد دلار اشتراک جدید خبر داده است. زمینه و بستر های جریان  های جدید،  رقابت هایی  را برای پاسخگویی به تقاضای رو به رشد فیلم ارائه کرده ‌و موقعیت های جدید باعث ظهور روندهای جدیدی شده اند. صنعت فیلم فیلیپین حتی پیش از همه ‌گیری فعلی نیز همواره درگیر نوسانات دائمی بوده است. تغییرات همیشه اتفاق میافتند و امسال نیز استثنایی نیست و این تغییرات همچنان ادامه دارند. اجازه دهید نگاهی به برخی روندهای احتمالی و مسائل نوظهور سال جاری در حوزه سینمای فیلیپین معطوف داریم.

هزینه های(پنهان) تولید در طول ایام همه گیری

ادامه تولید در میان همه گیری کرونا یک شمشیر دو لبه برای تجارت فیلم است. از یک طرف، معیشت کارگران صنعت سینما را که به طور ناگهانی از بین رفته بود بر می گرداند و از سوی دیگر، رعایت پروتکل های ایمنی که به نفع همه است، پیامدهای مالی نیز به همراه دارد و اصولا تضمین ایمنی همگانی همواره  با هزینه همراه بوده است.

بازار فیلم " برنی ناله" و "اروپا" قبل از شیوع بیماری کرونا

لزوم رعایت قوانین مربوط به کاهش ظرفیت سالن سینماها از طریق رعایت فاصله های اجتماعی، درآمد دست اندرکاران سینما را کاهش داده و هزینه ضد عفونی های منظم بین دفعات نمایش فیلم ها و سایر ملزومات لجستیکی برای تضمین ایمنی تماشاگران سینما بر هزینه های جاری سینماگران افزوده است. تولید کنندگان فیلم ها در حوزه تولید و فیلمبرداری در نقاط مختلف، ملزم به گرفتن تست کووید – ۱۹ برای اعضای تیم هستند که خود مزید بر علت شده است و به قول معروف " تیراندازی در داخل حباب نیز اگر انجام شود باز هزینه های اضافی به همراه دارد". استرس های ناشی از ادامه کار فیلمبرداران پس از وقفه های تولید که با مثبت شدن آزمایش یکی از خدمه  اجباری می شود به مشکلات موجود افزوده است. این فشار مالی را می توان در کاهش تعداد پروژه های پایان یافته در دو سال اخیر به خوبی مشاهده کرد. صنعت فیلم در فیلیپین هنوز نتوانسته است از زیر بار زیان های ناشی از این بیماری که به مرز بیست و یک میلیارد پزو ( ۴۲۰ میلیون دلار) رسیده است کمر راست کند. تغییرات علاوه بر ایجاد محدودیتهای مالی،  همچنان با هزینه های پنهان دیگری همراه هستند . فشار در محدود کردن روابط در راستای  محافظت از اعضا ، انزوای اجباری اعضای تولید فیلم و دوری از خانواده، ....، آنهم به خاطر اجبار در پیروی از مقررات ایمنی، باعث کاهش تعاملات صمیمانه در محیط کار شده است. تصویب لایحه توجه به کاهش مالیات فیلم ها و رویدادهای زنده از ده درصد به پنج درصد در سومین و آخرین نشست پارلمان فیلیپین یک خبر خوشایندی بود که  هدف آن کاهش هزینه های اقدامات مبتکرانه در تئاتر، سینما و سایر مکان‌ های تفریحی است. این لایحه اکنون برای تصویب به کمیته مشترک مجلسین سنا و نمایندگان ارسال شده است که در صورت تصویب نهایی، آرامشی نسبی برای دست اندرکاران فیلم، سینما و نمایشگاههای فرهنگی و هنری است.

زمان ناامیدی، اقدامات ناامیدانه؟

امسال سال تغییر یک بازی است. مسیری که فیلمسازان ما به دلیل چالش های مالی در تولید فیلم در آن قرار می گیرند، تعیین می کند که در سال های آینده روند سینمایی ما در کجا قرار خواهد گرفت؟  در طول دهه ۷۰ میلادی که فیلم سازان ما با محدودیتهای زمانی و مالی برای تولید فیلم روبرو بودند، راه برای رواج فیلمهای بد و غیر اخلاقی با بودجه تولید پایین هموار شد، زیرا ساخت این گونه فیلم ها سریع و ارزان بودند. همین روند در اواسط دهه ۹۰ میلادی در جریان بحران اقتصادی آسیا تکرار شد.

دست اندر کاران سینما با چالش های تطبیق خود  در برابر چالش های زمان روبرو هستند

امیدواریم صنعت فیلم ما تسلیم جذابیت های سریع و آسان نشود و به کیفیت فیلم ها، هم از نظر محتوی و شایستگی های هنری و هم از جنبه های فنی متعهد بماند که البته رسیدن به این مرحله می ‌تواند چالش ‌برانگیز باشد، اما آدمهای تندرو در صنعت فیلم نیز می ‌توانند باهوش و پیشرو باشند، به شرطی که به خوبی فکر کنند و به خوبی افکار خود را به مرحله اجرا در آورند. هم اکنون بینندگان فیلیپینی برخلاف دهه‌ های قبل، بیشتر در معرض فیلم های بین المللی هستند. فناوری ها ، فیلم ها را در هر شکل و اندازه ای که باشند در نوک انگشتان بینندگان قرار داده است که در هر زمان و هر مکان قابل دسترسی هستند. فیلم های تولید شده ما با توجه به گزینه های متعدد و ابزارهای مقایسه ای، اگر بخواهند با همتایان بین‌المللی خود همتراز باشند،  باید با استانداردها سازگاری نشان دهند.

ارزش فرهنگی و اقتصادی

کار مشترک ما با یکدیگر در امر فیلم و سینما به عنوان یک صنعت، برای بهبود ارزش گذاری محتوای فرهنگ فیلیپینی در بازار بین المللی حائز کمال اهمیت است. متأسفانه باید بپذیریم،  وضعیت فعلی ما فارغ از مبحث فرهنگی ، از نظر ارزش پولی فیلم ها، کمتر از سایر کشورهای آسیایی است. به عنوان مثال، ممکن است پیشنهاد کمتری برای حق پخش یک فیلم فیلیپینی در مواجهه با یک جریان توام با زمینه و بستر خاص سینمایی ارائه شود. اعتقاد بر این است که نخستین قدم برای افزودن ارزش به فیلم های فیلیپینی  در صحنه جهانی، توسعه شهرت کیفیت و ثبات در فیلم‌ هایی است که تولید می شوند. این امر مستلزم تلاش جمعی و همگانی در صنعت فیلم است که شامل فیلمسازان آگاه، تا یک دولت حامی، و همه عواملی می شود که دخیل در کار هستند. فیلم های فیلیپینی که در جشنواره های بین المللی می درخشند ، وجهه صنعت فیلم های محلی را تقویت می کنند. این فیلم ها و فیلمسازان سفیران ما در جهان محسوب می شوند. آنها کمک می کنند تا کشور ما به عنوان یک قطب خلاق در فیلم سازی شناخته شود. چالش پیش روی ما این است که متعهد شویم در داستان و استعداد تولیدات خود سرمایه گذاری کرده و مطمئن شویم که دائماً پروژه هایی را تولید کنیم که واقعاً بتوانیم به آنها افتخار کنیم.( در صنعت فیلم و سریال فیلیپین در حال حاضر حسب مقتضیات فرهنگی و سنتی ، سانسور و ممیزی اعمال میشود)

سیرتکاملی سینماها

ایام بیماری فراگیر، قطعاً دو سالِ چالش برانگیز برای صاحبان سینما بود که نه تنها به دلیل تعطیلی، بلکه به دلیل افزایش خدمات پخش ویدیوها حاصل شد. سئوال این است که آیا این بدان معناست که خانه های فیلم مانند Betamax ، VHS و DVD منسوخ خواهند شد؟ البته که نه. سینماها تجربه ای را به تماشاچیان ارائه می دهند که تماشای فیلم ها روی صفحات نمایش کوچک نمی توانند آن را به ارمغان بیاورند. تئاتر ها مکانی برای تعامل اجتماعی زنده باقی می مانند، البته با رعایت فاصله اجتماعی. صفحه نمایش های بزرگ و تجهیزات صدای فراگیر، تجربه کامل سینمایی منحصری را به فرد حاضر در سالن سینما ارائه می دهد. چالش فیلمسازان، ساختن فیلم هایی است که ارزش دیدن در سینما را داشته باشند. چالش پیش روی اپراتورهای سینما، حفظ استانداردهای فنی عالی و تحمل هزینه های اضافی حفظ فضای امن برای تماشاگران سینما است. تئاتر ها همچنان به ارائه کارهای هنری ادامه می دهند زیرا ارائه کننده تجربیات سینمایی هستند. کار آنها باید به گونه ای ارائه گردد که تماشاگر احساس کند ارزش بیرون رفتن از خانه را دارد. غرفه داران باید سریع فکر کنند و خود را با شرایط موجود به خوبی وفق دهند. سینماهای سرتاسر جهان تکنیک هایی را برای جلب تماشاگران آزموده اند، از برگزاری نمایش در فضای باز گرفته تا نمایش کنسرت و سریالهای تلویزیونی موفق و ارائه رویدادهای ورزشی زنده مورد انتظار. برخی از آنها پذیرای میزبانی جلسات برای دعوت از فیلمسازان برای مصاحبه های کوتاه نیز بوده و هستند. آنچه ذکر شد، تنها بخشی از نکات متعددی است که می توانیم در مورد آنها صحبت کنیم و موارد بسیار بیشتری وجود دارند که ما هنوز در حال گذار از آن ها هستیم زیرا کارهای کلیشه ای خسته کننده شده اند و باید به ابتکارات روی آورد. ما در میانه فرآیند فعال شکل دادن به معنای روند عادی کارها برای بعد کرونا هستیم. ولی نکته مهم آنکه فناوری همچنین نه تنها در سرگرمی ها، بلکه در نحوه انجام بسیاری از کارها نیز تغییراتی ایجاد خواهد کرد. امسال سال توجه به محورها،  تغییرات و تفکر و  روی پای خود ایستادن است و امسال بیش از همه ، فرصتی برای بهتر شدن و حرکت رو به جلو است.

ملاحظات:

•     یکی از حوزه های مهم که در دوره کرونا بشدت آسیب از جوانب مختلف دید ، حوزه فرهنگ و هنر و اصحاب آن بوده است و هرچند تلاش شد با ابتکاراتی این آسیب کاهش یابد ولی با توجه به عدم آمادگی قبلی برای مواجهه با پیامدهای بیماریی چون کرونا ، این ابتکارات جبران خسارات وارده را از نظر مالی و محتوایی ننمود ولی برای شرکتهایی که در بستر اینترنت فعالیت فرهنگی،هنری خاصه در عرصه فیلم و سریال دارند مانند نتفلیکس درآمد بسزایی داشته است. و بنظر میرسد برای بعد کرونا نیز این ظرفیت اینترنت بیش از پیش مورد استفاده شرکتهای دست اندرکار قرار گیرد و همین امر محتمل است جایگاههای سنتی عرضه هنر مانند سینماها را با چالش مواجه سازد خاصه آنکه فنآوریهای نوین نیز مانند سینماهای مدرن خانگی جا پای خود را در منازل روزبروز گسترده تر میسازند. بنابراین شایسته و بایسته است با توجه به روند تحولات فنآوریها ، از هم اکنون تدابیر لازم برای ادامه حیات صنعت فرهنگ و هنری که در حال حاضر جاذبه اصلی آن در جمعی بودنش است ، اندیشیده شود.
•     با عنایت به ظرفیت خوب و ارزشمند بسیاری از فیلم ها و سریالهای ایرانی لازمست تلاش بیشتری برای دیده شدن گسترده این افلام در عرصه بین المللی صورت پذیرد و در این چارچوب بنظر میرسد چنانچه اینگونه فیلمها قابل توافق و عرضه برای شرکتهای مهم دست اندرکار مانند نتفلیکس یا سائر بسترهای ذیربط باشد ، مورد استقبال مخاطبین خارجی قرار می گیرد.( در کنار تقویت برنامه هایی نظیر هفته فیلم ایرانی و ...)
•     در حوزه دیپلماسی فیلم و موسیقی که ظرفیت بالایی هم داریم شایسته است هنرمندان با مدیریت و هدایت و حمایت دستگاههای ذیربط ، هر ساله بخشی از ظرفیت خویش را برای حضور در عرصه بین المللی و مخاطبین خارجی تخصیص دهند و آثاری متناسب با ذائقه مخاطبین خارجی در رده سنی و اقشار مختلف (با رعایت ارزشهای فرهنگی کشورمان و فرهنگ جوامع همسو )تولید نمایند. متاسفانه هم اینک عمده تولیدات کشورمان خاصه در عرصه فیلم و سریال برای مصرف کنندگان داخلی است که رویکرد اصلی بسیاری از آنها نیز انتقادی است لذا طبیعتا این ذائقه داخلی با ذائقه مخاطب خارجی یکسری تفاوتها دارد که لازمست در حوزه دیپلماسی فیلم و سریال به آنها توجه مقتضی بشود. بدیهی است حوزه فیلم در انعکاس واقعیتهای مطلوب و ارزشی ایران اسلامی و جلب نظر مثبت افکار عمومی در خارج از کشور  (از جمله معرفی شایسته جاذبه های هنری و گردشگری کشورمان ) تاثیر فوق العاده ای دارد.
•     همکاری دست اندرکاران حوزه فیلم و موسیقی با طرفهای خارجی بصورت دوجانبه و منطقه ای و بین المللی میتواند در تبادل دانش و تجربه و آشنایی هرچه بیشتر از ظرفیتهای مشترک موثر واقع شود. بعنوان مثال ، در این راستا دعوت از برخی هنرمندان خارجی موسیقی همسو با ارزشهای ما و اجرای کنسرت بصورت مستقل یا مشترک با هنرمندان ما ، در فضای باز یا سالن برای نشاط و شادابی بیشتر جامعه ما میتواند مفید واقع شود . در این زمینه شهرداریها با هماهنگی سائر نهادهای ذیربط میتوانند همکاری شایسته داشته باشند.
•     توجه مقتضی به ابتکارات برخی کشورها که تا یکی دو دهه پیش استعداد هنری در عرصه فیلم و سریال نداشته ولی اینک سهم خوبی را در بازار جهان و منطقه در عرصه فیلم از آن خود کرده اند میتواند برای مدیران ما مفید واقع شود.

******************************